"Miecz", Timo Parvela

Od pewnego czasu niesłabnącą popularnością cieszą się na polskim rynku wydawniczym skandynawskie kryminały. Pisarze tacy, jak Henning Mankell, czy Camilla Läckberg są znani chyba wszystkim miłośnikom sensacji. Z kolei interesującą północnoeuropejską propozycją dla młodego czytelnika jest twórczość Timo Parvela, znanego w Polsce dzięki zabawnej książce Ella i przyjaciele. W 2011 roku nakładem Wydawnictwa Kojro ukazała się nowa powieść tego autora. Miecz otwiera trylogię Strażnicy Sampo opartą na motywach fińskiego eposu narodowego, Kalewali.

Głównym bohaterami tej historii są jedenastoletni Ahti i Ilmari oraz o rok od nich starsza Anni, siostra Ilmariego. Ich ojcowie zaginęli, a trójka przyjaciół dowiaduje się, że teraz im przypada zaszczytna i niebezpieczna funkcja Strażników Sampo, legendarnego rogu obfitości dającego wieczne szczęście i bogactwo. W międzyczasie dochodzi do dziwnych wypadków, które mają związek z tajemniczymi kantelami (fińskim instrumencie ludowym), staruszkiem mieszkającym na wysypisku śmieci i eposem Kalewala.

Bohaterowie stworzeni przez Parvelę są interesujący, choć nieco schematyczni. Ahti to lekkomyślny, nieodpowiedzialny, nieco bezczelny chłopiec, który wszystko stara się obrócić w żart. Wbrew pozorom jest jednak zagubionym i samotnym jedenastolatkiem. Ilmari to jego przeciwieństwo - jest cichy, spokojny i nieco nieśmiały. Z kolei jego siostra Anni to rezolutna, oczytana i inteligentna dziewczynka, której można pozazdrościć odwagi i odpowiedzialności. Towarzyszy im dosyć niezwykłe rodzeństwo – świetny w swoim fachu, złodziej Joker i jego siostra Aino, bojowniczka w imię ekologii. Żałuję, że w ich przypadku autor poprzestał na bardzo ogólnikowym przedstawieniu postaci, choć odgrywają dosyć znaczącą rolę w tej opowieści.

Miecz czyta się bardzo szybko dzięki wartkiej akcji i wciągającej fabule. Autorowi udało się płynnie połączyć dwa światy - rzeczywisty i fantastyczny. Powieść można również odczytać jako swoisty manifest ekologiczny przedstawiający walkę o bogactwa naturalne naszej planety. Jednak główną zaletą są nawiązania do fińskiej mitologii. Dzięki trylogii Strażnicy Sampo polscy czytelnicy mają więc szansę przynajmniej częściowo ją poznać.

Warto wiedzieć, że Kalewala stanowiła główną inspirację dla J.R.R. Tolkiena, gdy pisał on Silmarillion, a jeden z jej głównych bohaterów, Väinämöinen (również występujący w Mieczu) dał początek postaci Gandalfa. Poza bezpośrednim nawiązaniem fabuły do eposu oraz wykorzystaniem w powieści jego fragmentów, Parvela momentami „puszcza oko” do czytelnika znającego Kalewalę. Na przykład, gdy poznajemy Jokera, zostaje on złapany przez przywódcę gangu motocyklowego i aby się uwolnić proponuje mu żartem małżeństwo ze swoją siostrę. Okazuje się, że w eposie jeden z bohaterów w zamian za ocalenie życia proponuje Väinämöinenowi swoją siostrę, Aino, za żonę.

Strażnicy Sampo to trylogia skierowana głównie do młodzieży, ale myślę, że bardziej przypadnie do gustu czytelnikom w wieku 11+. Starsi miłośnicy słowa pisanego raczej nie wciągną się w przygody trójki dzieci, choć zachęcam wszystkich do jej przeczytania ze względu na niezwykły klimat skandynawskiej powieści. 

Za egzemplarz książki do recenzji serdecznie dziękuję Wydawnictwu Kojro