"Tajemnica" Philippe Grimbert

Tytuł Tajemnica
Tytuł oryginału: Un secret
Autor Philippe Grimbert
Wydawnictwo Nasza Księgarnia
Data wydania 2010
Stron 200

Tak długo, jak to było możliwe, odwlekałem chwilę prawdy. Zdzierałem sobie skórę na zasiekach sporządzonych z milczenia. Żeby nie wiedzieć, wymyśliłem sobie brata – bo nie mogłem uznać tego, który na zawsze odcisnął się w milczącym spojrzeniu mojego ojca. Dzięki Luizie pojąłem, że miał twarz, twarz małego chłopca, którego przede mną ukryto i który mnie stale nawiedzał.

Każda rodzina ma swoje tajemnice. Sekret ukrywany przez rodziców małego Philippe odcisnął swoje piętno na całym jego dzieciństwie i postrzeganiu świata. Chorowity, słaby fizycznie chłopiec jest jedynym synem Tani i Maxime’a. Czuje, że swoim brakiem sprawności fizycznej zawiódł oczekiwania wysportowanych rodziców, a zwłaszcza ojca, którego wizyty na siłowni granicz wręcz z obsesją.

W domu Grimbertów nigdy nie mówi się o przeszłości ani o II Wojnie Światowej, która odcisnęła piętno na losie całej rodziny. Znając jedynie strzępy informacji, chłopiec tworzy własną wyidealizowaną historię poznania się rodziców i tego, jak przeżyli lata wojenne. Dopiero jako piętnastolatek, Philippe poznaje tak pilnie strzeżone tajemnice, które wywracają jego uporządkowany świat do góry nogami.

Tajemnica to rozrachunek z przeszłością autorstwa francuskiego psychoanalityka i pisarza Phillipe Grimberta. Skromna w formie, napisana prostym, nieco surowym i pozornie pozbawionym emocji językiem, porusza swoim przekazem i zawartą w nim głębią. Powieść wielokrotnie wzrusza i szokuje, zmusza do refleksji i przemyśleń. Z jednej strony jest pełna niedopowiedzeń, ale z drugiej wystarczy poskładać w całość znane już fakty, by domyśleć się brakujących szczegółów.

Grimbert porusza trudny temat Holocaustu i kolaboracji społeczeństwa francuskiego z hitlerowcami w trakcie II Wojny Światowej. Prawdę o tych wydarzeniach Philippe poznaje z relacji przyjaciółki i sąsiadki rodziców, która opowiada mu tragiczną historię jego rodziny. To od niej dowiaduje się, kim jest i co naprawdę spotkało jego bliskich w trakcie wojny. Opowieść ta jest tragiczna, ale i bulwersująca.

Wraz z poznaniem prawdy o swoim pochodzeniu, zmienia się to, jak chłopiec postrzega siebie samego. Tajemnica to nie tylko próba rozliczenia się z przeszłością. To także pytanie o tożsamość człowieka. Odkrywanie swojego „ja” przez pryzmat pochodzenia, religii i narodowości.

Powieść wywołała duże poruszenie we Francji, zdobyła wiele nagród i została przetłumaczona na kilkanaście języków. W 2007 roku na jej podstawie nakręcono film fabularny o tym samym tytule.