"Irańska córka. Sekretne życie mojej matki" Jasmin Darznik

Tytuł Irańska córka. Sekretne życie mojej matki

Tytuł oryginału The Good Daughter. 

A Memoir of My Mother's Hidden Life 

Autor Jasmin Darznik
Wydawnictwo Nasza Księgarnia
Stron 400
Data wydania 2012-03

Kiedyś byłyśmy dla siebie całym światem, Lili i ja, złączone niezwykłą więzią. Nie potrafiłam sobie wyobrazić, że mogę istnieć w oderwaniu od matki. Jednak gdy przyjechaliśmy do Ameryki, zmieniłam się w amerykańską dziewczynę. 

W ciągu kilkunastu ostatnich lat powstało wiele książek opisujących losy muzułmańskich kobiet - ich codzienne życie i walkę o godność i niezależność. Niestety znaczna ich część razi schematycznością i stereotypowym postrzeganiem świata islamskiego. Na tym tle pozytywnie zaskoczył mnie "Minaret" Leili Aboulela, na który trafiłam kilka miesięcy temu. A prawdziwą perełką okazała się autobiograficzna powieść Jasmin Darznik pt. "Irańska córka. Sekretne życie mojej matki."

Autorka, córka Iranki i Niemca polskiego pochodzenia, urodziła się w Iranie, lecz wychowała się i mieszka w Stanach Zjednoczonych. Czuje się Amerykanką, a gorliwe przywiązanie matki do tradycji i zasad wyznawanych w jej ojczystym kraju uważa za żenujące. Przełom w napiętej relacji między kobietami następuje po śmierci ojca Jasmin, gdy dziewczyna przypadkiem odnajduje ślubne zdjęcie matki. Jest zszokowana tym, że na fotografii ma ona jedynie kilkanaście lat, a panem młodym jest jakiś obcy mężczyzna. Początkowo matka nie chce rozmawiać na ten temat, wkrótce jednak przesyła córce kolejno dziesięć kaset magnetofonowych, na których opisuje poruszającą losy swojej rodziny.

"Irańska córka" to historia kobiet w trzech kolejnych pokoleniach, przedstawiona na tle przemian społecznych i kulturowych, jakie zaszły w Iranie w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Przede wszystkim jest to jednak opowieść o życiu Lili i Kobry, czyli matki i babci autorki. Obydwie podzieliły los milionów muzułmańskich kobiet – gdy były jeszcze nastolatkami, zostały wydane za mąż za mężczyzn, którzy przysporzyli im przede wszystkim cierpienia. Kobra poślubiła hazardzistę i kobieciarza, Lili natomiast niezrównoważonego psychicznie brutala i sadystę. Znalazły jednak w sobie wystarczająco dużo siły, by się nie poddać i walczyć o swoje szczęście i honor.

Charaktery Lili i Kobry zostały przedstawione wyjątkowo obrazowo i realistycznie. Poznajemy je przede wszystkim w działaniu. Ich niezwykła przedsiębiorczość i zaradność, nawet w wyjątkowo trudnych czasach, za każdym razem mnie zaskakiwała. Mając w pamięci wiele książek o kobietach, których głównym pragnieniem było wyrwać się spod reżimu mężczyzn i uciec na Zachód, byłam dosyć zaskoczona tym, że dla bohaterek powieści to właśnie Iran był tym ukochanym miejscem, którego nie chciały opuszczać. I nie dotyczyło to jedynie Lili i Kobry, ale praktycznie wszystkich kobiet, które pojawiały się na kartach książki. W pamięci zapadła mi zwłaszcza Mariam, wykształcona, nowoczesna Iranka, która walczyła o poprawę sytuacji kobiet w swoim kraju. Nie była politykiem, nie wygłaszała szumnych przemówień, za to uczyniła coś dużo bardziej prozaicznego – otworzyła w slumsach klinikę położniczą.

Jedną z największych zalet "Irańskiej córki" jest unikanie tak często powielanych stereotypów, (brutalny mąż, złośliwa, okrutna teściowa, obojętne na domową przemoc fizyczną społeczeństwo). Wprawdzie mąż Lili okazał się brutalem, ale jego postępowanie było potępiane, a za maltretowaną dziewczyną kilkakrotnie wstawiali się obcy ludzie. Poznajemy również dwie teściowe – jedną jak z najgorszego koszmaru, drugą natomiast ciepłą i kochającą kobietę. 

Książka Darznik to prawdziwa skarbnica wiedzy na temat irańskiej kuchni, świątecznych obrzędów i codziennych zwyczajów. Daje nam ona także potężną lekcję historii i opisy zmian społecznych, jakie zachodziły w Iranie w XX wieku. Od okresu nowoczesnych refom ostatniego szaha, gdy kobietom zakazano zakrywać twarz, aż po islamską rewolucję, która ponownie narzuciła im pełne zakrycie ciała i pozbawiła większości praw.

Przede wszystkim jednak, jest to powieść o bardzo trudnych relacjach międzyludzkich. Pomiędzy zdradzaną żoną a wieloletnią kochanką męża. Matką i córką, które po wielu latach rozdzielenia, nawiązują ze sobą kontakt. Zazdrosną i zaborczą teściową oraz synową, które dzieli pochodzenie, religia i wyznawane w życiu zasady. To także emocjonalna historia, która dotyka drażliwych i bolesnych tematów, jak strata dziecka i męża, przemoc, czy gwałt.

Przyznaję, że książka ta zrobiła na mnie duże wrażenie. Już od pierwszych stron wprost nie mogłam oderwać się od lektury. Polubiłam główne bohaterki, a ich losy bardzo mnie poruszyły. Zmieniły też nieco mój pogląd na irańskie kobiety i ich życie. Głęboko żałuję jedynie, że nie każda z nich ma siłę i odwagę Lili, by walczyć o swoje marzenia i godne życie.

Podsumowując, "Irańska córka" to niezwykła opowieść o miłości i odwadze, ale także bólu i poświęceniu. Zdecydowanie polecam!

Moja ocena: 5/6

Za egzemplarz książki do recenzji dziękuję wydawnictwu Nasza Księgarnia

Recenzja ukazała się również na stronie Lubimy Czytać  oraz