„Szarańcza i ptak" Hanan asz-Szajch

Tytuł Szarańcza i ptak
Autor Hanan asz-Szajch
Wydawnictwo Nasza Księgarnia
Data wydania 2011
Stron 336

Hanan asz-Szajch to jedna z najbardziej znanych i cenionych libańskich pisarek. Jest autorką dwunastu książek poświęconych pozycji kobiety w społeczeństwie muzułmańskim. W swoich powieściach porusza problem przemocy domowej, wykorzystywania seksualnego, przede wszystkim jednak pokazuje dominującą rolę mężczyzny nad kobietą w każdym aspekcie jej życia. Książka „Szarańcza i ptak” różni się nieco od pozostałych, jest to bowiem biograficzna historia matki autorki, Kamili, napisana z perspektywy tej niezwykłej i utalentowanej, choć niepiśmiennej kobiety.

Kamila bardzo wcześnie przekonała się, że życie nie jest usłane różami. Gdy miała zaledwie kilka lat, jej ojciec opuścił rodzinę i poślubił inną kobietę. Choć było to dość niezwykłe w kraju arabskim, dzieci pozostały z matką. Trwało to aż do momentu, gdy w końcu mężczyzna przypomniał sobie, że ma córkę i w zamian za dziesięć złotych monet zmusił czternastoletnią wtedy Kamilę do małżeństwa. Nie tylko wiek dziewczynki wzbudza sprzeciw i kontrowersje, lecz także fakt, że cała rodzina siłą wymusiła na niej zawarcie małżeństwa z mężem jej niedawno zmarłej siostry. Kilka miesięcy później Kamila, która nadal była dzieckiem, urodziła pierwszą córkę. Małżeństwo głównej bohaterki z własnym szwagrem nie miało szans na szczęśliwe pożycie nie tylko ze względu na okoliczności, w jakich zostało zawarte. Kilka miesięcy wcześniej Kamila zakochała się bowiem z wzajemnością w przystojnym Muhammadzie. Dzieliła ich nie tylko pozycja społeczna, ale także poziom wykształcenia – on chodził do najlepszych szkół, ona była analfabetką. Połączyła ich jednak wrażliwość na piękno i sztukę oraz zamiłowanie do filmu. Choć kara za cudzołóstwo w krajach arabskich jest bardzo surowa, Kamila nie zrezygnowała z tej miłości i przez kilka lat utrzymywała bliskie kontakty z Muhammadem.

„Szarańcza i ptak” to przede wszystkim powieść o niezwykle silnej miłości, jaka połączyła tych dwoje oraz ich walce o szczęście i szansę na wspólne życie. Przeczytałam już wiele książek podejmujących tematykę sytuacji kobiet w krajach muzułmańskich i większość ich bohaterek było do siebie bardzo podobnych – ciężko doświadczone przez los kobiety, które znalazły w sobie siłę, by walczyć o swoją godność. Najczęściej taka walka kończyła się emigracją do Stanów Zjednoczonych lub Europy Zachodniej. Jednak Kamila absolutnie nie wpisuje się w ten schemat. Choć została siłą wydana za mąż, na szczęście nie trafiła (jak to zwykle się zdarza w takich przypadkach) na brutala, a na mężczyznę, któremu bliżej było do Allaha niż do żony. Abu Husajn okazał się względnie łagodnym, wiecznie modlącym się człowiekiem, którego największą wadą było niesamowite wręcz skąpstwo. Z kolei Kamila, zakochana nie tylko w Muhammadzie, ale także w romantycznych filmach, ubraniach i dodatkach, właśnie tej pazerności nie była w stanie mu wybaczyć.

W książce zabawne momenty przeplatają się z szarą rzeczywistością. Opisy spisków z sąsiadką mających na celu wyłudzenie od męża pieniędzy na nylonowe pończochy czy wyprawy do nocnego klubu w towarzystwie statecznych mężatek wywoływały szeroki uśmiech. W życiu nie wszystko jednak kończy się happy endem, nie brak więc i tutaj wzruszających, bulwersujących, czy też po prostu smutnych fragmentów.

Można by dyskutować nad tym, czy Kamila postąpiła właściwie wdając się w romans będąc mężatką i matką dwójki dzieci. Porzucenie własnych córek na rzecz ukochanego mężczyzny wydaje się okrutne i bezmyślne, a jednak historia przedstawiona z punktu widzenia Kamili nie pozwala na jej potępienie, a wręcz przeciwnie. Walka o własne marzenia i odwaga, by przeciwstawić się nie tylko własnej rodzinie, ale też całemu społeczeństwu, zasługuje na szacunek.

Wszyscy szeptali o moim oburzającym rozwodzie, ale nikt nie myślał o skandalu, jakim było zmuszenie czternastoletniej dziewczyny do poślubienia owdowiałego szwagra.

Czytając powieść „Szarańcza i ptak” nasunęło mi się skojarzenie z inną książką opisującą życie kobiety w kraju muzułmańskim, „Irańska córka. Sekretne życie mojej matki”. Obydwie pozycje to historie matek spisane przez córki, a ich główne bohaterki to silne kobiety, które mimo wielu złych doświadczeń, kochają swój kraj i religię, i tam właśnie czują się najlepiej. W zasadzie na tym podobieństwa się kończą, jestem jednak przekonana, że wszystkim czytelnikom, którym spodobała się książka Jasmin Darznik, przypadnie także do gustu powieść autorstwa Hanan asz-Szajch.

Serdecznie zachęcam Was do sięgnięcia po tę niezwykłą historię o kobiecie, która nie bała się walczyć o swoje szczęście, mimo że cały znany jej świat stanął przeciwko niej.

Za egzemplarz książki do recenzji dziękuję wydawnictwu Nasza Księgarnia

Recenzja ukazała się również na stronie Lubimy Czytać