"Diabłu ogarek. Czarna wierzba" Konrad T. Lewandowski

Czarna wierzba. Tom 1
Diabłu ogarek, Konrad T. Lewandowski
RM, 2011

Do tej pory gdy myślałam o współczesnych powieściach, których akcja dzieje się w sarmackiej Polsce, moim pierwszym skojarzeniem były dzieła Jacka Komudy. Zmieniło się to jednak wraz z pierwszą częścią trylogii „Diabłu ogarek”, autorstwa Konrada T. Lewandowskiego. W przeciwieństwie jednak do Komudy, który pisze książki stricte historyczne, „Czarna wierzba” to świetna powieść fantasy, rewelacyjnie umiejscowiona w realiach XVII-wiecznego Mazowsza.  

Głównym bohaterem książki jest Stanisław Jakub Lawendowski herbu Paprzyca, weteran wojny smoleńskiej, obecnie pełniący funkcję woźnego trybunału ziemi liwskiej. Jego zadaniem jest dostarczanie oskarżonym pozwów, a ponieważ pozwani szlachcice często nie mają ochoty takiego dokumentu przyjmować, zwykle kończy się to solidną bijatyką z użyciem szabli, pistoletów, a nawet bomb domowej roboty. Na wyjątkowo opornych waszmościów, którzy nawet pokwitowawszy pozew, nie mają zamiaru stanąć przed obliczem sądu, działa jednak tylko czarna magia. W końcu ład musi być, a z wymiaru sprawiedliwości kpić sobie nie można, bo tylko dzięki temu prawo jest skrupulatnie przestrzegane (swoją drogą, wielka szkoda, że obecnie tak to nie działa…). I tak oto lokalne czarty i czarcięta żyją po sąsiedzku z Polakami, nie wchodząc sobie zanadto w drogę i nie zwalczając się nawzajem. Nie wszystkim jednak taki porządek rzeczy się podoba i do Liwia przybywa wkrótce biskup w asyście hiszpańskiego inkwizytora. Jakby tego było mało, marzący o większej władzy Radziwiłłowie (Janusz i Bogusław znani zapewne wszystkim czytelnikom z „Potopu”) knują misterną intrygę, by nie tylko spełnić swoje ambicje, ale też pozbyć się niezależnego rodu Lawendowskich…

Jedną z największych zalet książki jest bardzo dobre oddanie realiów XVII wieku i mentalności ówczesnej szlachty, która sama sobie była panem. Był to chyba jeden z najlepszych okresów w historii naszego kraju, który był wówczas ostoją tolerancji zarówno religijnej, jak i kulturowej. Odzwierciedleniem tego w powieści są postaci uciekinierów z innych państw europejskich ogarniętych reformacją i walczących z „heretykami”. Z jednej strony to czas liberum veto, sejmików szlacheckich i „bigosowania” (roznoszenia danego waszmościa na szablach), ale z drugiej to świat, w którym honor był największą wartością, a dane komuś słowo było święte i nie do podważenia. Znajdziemy tu więc opisy zajazdów jednego rodu na zaścianek drugiego, pijatyki i bijatyki, szlachciców z fantazyją, którzy za dzban piwa opowiadają coraz to wymyślniejsze historie swojego życia. Nie zabraknie także opisów magicznych obrzędów, topielców, płanetników i upiorów porywających złe dusze prosto do piekła. A wszystko to okraszone jest dużą dawką, często ironicznego lub wręcz czarnego, humoru.

- I za wolne księstwo mazowieckie! – dodał Stanisław.

- Zdrowie! – odpowiedzieli mu Tycowscy. – Za Mazowsze!

- Na Kraków! – porwał się do karabeli stary szlachcic pijany w siwy dym. – Bić Koronnych!

- Cichajcie no, stryjku Adamie – zmitygował szlachcica jeden z młodszych kompanów. – Myśmy już Koronę do Mazowsza przyłączyli i stolica teraz w Warszawie.

- A tak… - zreflektował się szlachcic. Zostawił szablę i rozmasował sobie skroń. – No, ale żem jeszcze się nie przyzwyczaił…

Powieść napisana jest żywym, barwnym językiem. Czego jak czego, ale autorowi z pewnością nie można odmówić talentu do snucia wciągających opowieści. Bohaterowie posługują się stylizowanym, nieco archaicznym językiem, co jedynie wzmacnia klimat książki. Na szczęście, pisarz nie popadł w przesadę i nie przedobrzył, jak to się czasem zdarza, więc całość czyta się naprawdę przyjemnie.

Jedynym mankamentem fabularnym, do którego mogłabym się przyczepić, jest wprowadzenie wątku panny Polnej, zwanej Polską, która przeniosła się w czasie i trafiła z II w n.e. do czasów opisywanych w powieści. Wprawdzie jej historia sama w sobie jest interesująca, jednak zaburza nieco główny wątek poprowadzony w książce. Mam nadzieję, że jej historia zostanie jeszcze rozwinięta w kolejnych tomach, wtedy miałaby przynajmniej jakiś sens.

Podsumowując, „Czarna wierzba” to bardzo dobre połączenie wątków historycznych i fantastycznych, które w efekcie dało wciągającą fabułę i wartką akcję. Zdecydowanie polecam!