"Podzieleni" Neal Shusterman

Tytuł Podzieleni
Tytuł oryg. Unwind
Tom 1
Autor Neal Shusterman
Wydawnictwo Papierowy Księżyc
Data wydania 2012-10

Świat po Drugiej Wojnie Domowej, zwanej też Wojną Moralną, nigdy już nie był taki sam. Konflikt pomiędzy Obrońcami Życia oraz Zwolennikami Wolnego Wyboru zaowocował powstaniem Karty Życia. Zgodnie z jej założeniami aborcja została uznana za zbrodnię, wprowadzono jednak możliwość „pozbycia się” trudnych i niereformowalnych jednostek w wieku od trzynastu do osiemnastu lat. Młodzi ludzie, których opiekunowie złożyli wnioski o tytułowe „podzielenie”, byli więc kierowani do specjalnych ośrodków donacyjnych, gdzie blisko sto procent ich ciała zostawało wykorzystane jako organy do przeszczepów. Mieli więc nadal żyć, jednak w innej formie…

W takim oto świecie przyszło żyć głównym bohaterom powieści „Podzieleni” Neala Shustermana. Szesnastoletni Connor to tak zwany młody gniewny – często wdaje się w bójki i awantury, średnio radzi sobie w szkole. W związku z tym jego rodzice w tajemnicy składają wniosek o jego „podzielenie”. Gdy chłopak przypadkowo odkrywa, co go czeka, ucieka z domu. W trakcie ucieczki przed policją trafia na piętnastoletnią Risę oraz trzynastoletniego Leva. Dziewczyna, sierota mieszkająca w jednym z domów dziecka, w ramach cięcia kosztów przez ośrodek, także została skierowana do „podzielenia”. Sytuacja Leva prezentuje się nieco inaczej, choć równie dramatycznie – jako dziesiąte dziecko religijnych rodziców również ma być „podzielony”, w jego przypadku jest to jednak ofiara ku chwale Pana, a nie kara. Gdy losy tych trojga nastolatków splatają się razem, wspólnie postanawiają oni walczyć o przetrwanie i uciec przed systemem.

Muszę przyznać, że mam naprawdę twardy orzech do zgryzienia z oceną tej książki. Z jednej strony autor poruszył bardzo ciekawy temat, dający duże pole do popisu. Jak sam stwierdził, zainspirowało go zdanie wypowiedziane przez pewnego naukowca, że pewnego dnia blisko sto procent ludzkiego ciała będzie można poddać transplantacji. I taką właśnie wizję Shusterman prezentuje w swojej powieści. Dzięki zaawansowanej technice do lamusa odeszły niemal wszystkie metody leczenia, jakie znamy współcześnie, a zastąpiły je właśnie przeszczepy. Masz astmę? – damy ci nowe płuca. Twój wujek miał atak serca? – dostanie nowe serce. Straciłeś rękę w wypadku? – nowiutka czeka już na ciebie na sali operacyjnej. Natychmiast i bez zbędnych komplikacji. Brzmi świetnie, jednak wymaga to ogromnych ilości dostępnych organów, najlepiej od młodych, zdrowych osób. I tutaj dochodzimy do prawdziwej, nieoficjalnej, idei „podzielenia”, o której nie mówi głośno w mediach.

Pozbycie się ze społeczeństwa jednostek trudnych, niereformowalnych, a jednocześnie zdobycie dzięki temu niemal nieograniczonych zastępów dawców to idealne rozwiązanie dla władz, które mogą w ten sposób upiec dwie pieczenie na jednym ogniu. I tutaj dochodzimy do tego, co najbardziej zgrzytało mi w świecie stworzonym przez autora, co uwierało mnie już od pierwszych stron. O ile jestem w stanie uwierzyć, że do „podzielenia” zostają skierowani młodzi przestępcy lub sieroty, za którymi nikt się nie wstawi, o tyle nie jestem w stanie zaakceptować faktu, że wnioski o tego rodzaju  usunięcie dziecka składają sami rodzice. I nie mówimy tu o sytuacjach patologicznych, czy skrajnych, ale o normalnych rodzinach, które pozbywają się syna czy córki ze względu na ich złe oceny czy wdanie się w kilka bójek. Autor chciał dobrze, ale zwyczajnie przedobrzył.

Jeśli jednak przymkniemy oko na tę kwestię i zaakceptujemy wizję, jaką serwuje nam Shusterman, powieść czyta się naprawdę dobrze. Akcja rozwija się szybko i nabiera tempa już od pierwszych stron. Wydarzenia przedstawiane są na przemian z perspektywy każdego z głównych bohaterów, choć narracja pozostaje cały czas trzecioosobowa. Ciekawym zabiegiem było także dodawanie od czasu do czasu krótkich rozdziałów pokazujących punkt widzenia przypadkowych postaci, z którymi stykali się Connor, Risa i Lev. Dzięki temu czytelnik otrzymuje szersze pole widzenia i może lepiej wyobrazić sobie opisywane wydarzenia.

Dodatkowym atutem powieści są jej bohaterowie, których naprawdę polubiłam, mimo że wpisują się oni raczej w charakterystyczny schemat znany z powieści młodzieżowych. Mamy więc niepokornego chłopaka reprezentującego  typ, przed którym rodzice ostrzegają swoje nastoletnie córki. Jest i dziewczyna – piękna, inteligentna i utalentowana, ale niezbyt doceniana przez otoczenie. Lekkim odstępstwem od reguły jest tu jednak postać Leva, któremu nie w głowie miłosne historie (za młody chyba), a który przechodzi swoistą ewolucję od pokornego, religijnego, fanatycznego wręcz w swej ideologii dziecka do buntownika walczącego o siebie i swoich przyjaciół.

„Podzieleni” wpisują się w popularny od pewnego czasu nurt powieści dystopijnych dla nastolatków. Jeśli zaakceptujemy wizję świata proponowaną przez autora, książka może zapewnić kilka godzin przyjemnej lektury. Polecam przede wszystkim młodym czytelnikom i fanom gatunku.

Moja ocena: 5-/6

Za egzemplarz książki do recenzji serdecznie dziękuję Wydawnictwu Papierowy Księżyc