"Jonathan Strange i pan Norrell" Susanna Clarke

W XIX-wiecznej Anglii  magia to dziedzina nauki jak najbardziej poważana, ale jedynie w aspekcie teoretycznym. W Yorku grupa gentelmanów regularnie spotyka się, by studiować magiczne księgi i prowadzić dyskusje na temat historii magii. Użycie zaklęć w praktyce byłoby poniżej ich godności, praktykowanie magii kojarzy się bowiem z ulicznymi szarlatanami i kuglarzami.

Od ponad dwustu lat angielska magia pozostawała w uśpieniu, dlatego wszyscy przeżywają szok, gdy niejaki pan Norrell okazuje się najprawdziwszym magiem z krwi i kości, nie mającym żadnych skrupułów co do stosowania zaklęć. Nie ma również żadnych skrupułów, by pozbyć się wszystkich rywali i pretendentów do zgłębiania sztuk tajemnych. To właśnie od niego, a także od jego ucznia Jonathana Strange’a, zależeć będzie odrodzenie się nowoczesnej magii. Nie będzie to zadanie łatwe, bowiem zdziwaczały i zawistny Norrell nie ma zamiaru dzielić się z innymi swoją wiedzą i umiejętnościami, nawet gdy w grę wchodzić będzie życie innych ludzi.

Trudno jest oddać treść fabuły w kilku zaledwie zdaniach. Mnogość wątków i postaci połączonych delikatną pajęczyną zależności i związków może przyprawić o lekki zawrót głowy. Jednocześnie sprawia to, że książka nie jest jednowymiarowa i można ją odczytywać na wielu płaszczyznach.

Susanna Clarke stworzyła powieść niezwykłą i jedyną w swoim rodzaju. Z niezwykłą pieczołowitością oddała realia społeczne XIX-wiecznej Anglii, a jednocześnie wplotła w nie magię i czary w sposób tak naturalny, że aż trudno uwierzyć, że  wydarzenia te nie są rzeczywiste. Historia miesza się tu z fikcją – z jednej strony mamy wojny napoleońskie, w których niemałą rolę odgrywają magowie i przyczyniają się do klęski Francji, a z drugiej szczegółowo przedstawioną historię magii. Zafascynowała mnie opowieść o legendarnych Królu Kruków oraz licznie przytaczane przez autorkę historie o magicznych przedmiotach i ludziach obdarzonych niezwykłymi zdolnościami.

Pierwsze rozdziały powieści mogą wydać się nieco rozczarowujące, zwłaszcza jeśli spodziewacie się szybkiej akcji i ekscytujących wydarzeń. Autorka stopniowo wprowadza nas w stworzony przez siebie świat, daje szansę poznać pana Norrella (niekoniecznie z dobrej strony), a także jego otoczenie. Akcja rozwija się powoli i znacząco przyspiesza dopiero w drugiej połowie książki. Wraz z każdym kolejnym rozdziałem pojawia się coraz więcej magii, tej codziennej, ale i tej mrocznej, związanej z wskrzeszaniem umarłych i klątwami.

Angielska magia nie istniałaby bez obecności mieszkańców krainy Faerie. Elfy, które pojawiają się na kartach powieści nie przypominają jednak szlachetnych, choć nieco wyniosłych postaci znanych z prozy Tolkiena. Wręcz przeciwnie, są kapryśne, złośliwe i okrutne, hołdują krwawym obrzędom i rytuałom, liczy się dla nich jedynie rozrywka i folgowanie własnym przyjemnościom. Jednocześnie władają potężną magią, znacznie przewyższającą zdolności ludzi, przynajmniej dopóki ktoś nie odnajdzie zaklęcia, które zmusi je do posłuszeństwa. Ich obecność, zwłaszcza pewnego gentelmana „o włosach jak puch ostu” dodaje tej historii smaczku i baśniowego, niezwykłego posmaku.

„Jonathan Strange i pan Norrell” nie jest powieścią, którą można pochłonąć w jeden czy dwa wieczory, i to nie tylko ze względu na jej objętość. Lepiej smakować ją powoli, zwracając uwagę na różne szczegóły i niuanse, i dając się porwać pięknemu językowi, jakim posługuje się autorka. To prawdziwa Uczta Wyobraźni.

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania "Z półki".