"Pokój" Gene Wolfe

„Pokój” to jedna z tych książek, które odkrywa się na nowo z każdą kolejną lekturą. I nieważne, jak uważnym czytelnikiem jesteś, jak bardzo zagłębiałeś się w szczegóły, pewne wątki i wydarzenia można w pełni zrozumieć dopiero po poznaniu zakończenia. Warto wrócić zwłaszcza do pierwszych stron, które nabierają nowego znaczenia, gdy znamy już zakończenie.

W pułapkę łatwego zaklasyfikowania powieści Wolfe’a wpadł także Neil Gaiman, do czego przyznał się w dołączonym na końcu posłowiu. Podczas pierwszego spotkania, książkę odebrał jako nieco melancholijne, ale i ciepłe wspomnienia i anegdotki z życia starszego pana. Dopiero kolejna lektura sprawiła, że tam, gdzie wcześniej dostrzegał jedynie pogodne historyjki, zauważył mrok i niepokój. Jak sam ostrzega czytelnika, podczas zmierzania się z „Pokojem”, należy zaufać jego autorowi, a jednocześnie nie dać mu się zwieść i cały czas patrzeć mu bardzo czujnie na ręce.

O czym jest książka, która od blisko czterdziestu lat wywołuje tyle emocji wśród czytelników, a przez Gaimana określana jest mianem jednej z najlepszych współczesnych powieści? Wbrew pozorom nie jest łatwo opowiedzieć o tym w kilku słowach. Są to wspomnienia snute przez Aldena Dennisa Weera, którego poznajemy jako starca po udarze. A przynajmniej tak sam się nam przedstawia. Szybko bowiem można się przekonać, że w jego rozważaniach brak jest chronologii, a czas jest pojęciem względnym.

Wspomnienia chłopca dorastającego w niewielkim amerykańskim miasteczku w latach 20. przeplatają się z wydarzeniami widzianymi oczami młodego mężczyzny, biznesmena w średnim wieku, a wreszcie schorowanego staruszka. Ale czy na pewno to, co mówi nam Weer jest prawdą? Czy naprawdę mamy do czynienia z cierpiącym, starszym mężczyzną? A może z człowiekiem w średnim wieku przechodzącym załamanie nerwowe lub wykazującym objawy choroby psychicznej? A może Alden już dawno zmarł i nawiedza własne wspomnienia jako duch? A może…? Interpretacje można mnożyć, a i tak nie będziecie mieć stuprocentowej pewności, że któraś z nich jest prawdziwa.

W książce nie brak także anegdotek przytaczanych przez bohaterów wspominanych przez Weera oraz przez niego samego – o przeszukiwaniu starych jaskiń, cyrkowcach czy tajemniczym aptekarzu. Czuć w nich magiczną, niesamowitą i niepokojącą aurę, podkreślającą niezwykłość i grozę czającą się za pozornie zwykłymi wydarzeniami.

Polskie tłumaczenie nadaje tytułowi podwójne znaczenie, świetnie pasujące do powieści (tytuł oryginalny powieści to „Peace”). Z jednej strony, główny bohater i narrator poszukuje pokoju z samym sobą, spokoju myśli i wspomnień. Z drugiej jednak strony, snując swoją opowieść, Weer często nawiązuje do swego domu i pokoi, które się w nim znajdują. Pokoi, które kryją swoje tajemnice i których zawartość mogłaby rzucić nieco światła na niektóre z opowiadanych przez niego historii.

Jedno jest pewne, obok „Pokoju” trudno przejść obojętnie, trzeba go smakować i nie dać się zwieść pozorom, nic nie jest w nim takie, jakie wydaje się na pierwszy rzut oka. Polecam!

Za egzemplarz powieści serdecznie dziękuję Wydawnictwu MAG