"Medicus z Saragossy" Noah Gordon

Tytuł Medicus z Saragossy
Autor Noah Gordon
Wydawnictwo Książnica
Data wydania 2014
Stron 397

Hiszpania, schyłek XV wieku. Katoliccy królowie, Izabela i Ferdynand, jednym edyktem doprowadzili do zniszczenia życia tysięcy swoich poddanych, nakazując wszystkim Żydom natychmiastowe opuszczenie ziem swego królestwa. 

Na tle tych wydarzeń toczą się losy Jonasza, syna wybitnego żydowskiego złotnika Chilkiasza Toledano, który jako jedyny przeżywa pogrom swojej rodziny. Od tej pory zmuszony jest przybrać inną tożsamość i ukrywać swoje prawdziwe pochodzenie oraz wyznanie, nie chce jednak opuszczać Hiszpanii, wiedząc, że w sąsiednich krajach życie jego pobratymców wcale nie jest lepsze. Nie jest to niestety łatwe, Święta Inkwizycja zdaje się działać nawet w najmniejszym miasteczku. Nie brak też na jego drodze ludzi, którzy gotowi są sprzedać drugiego człowieka praktycznie za nic, z czystej zawiści lub złośliwości. Jednocześnie, niejako przy okazji, Jonasz stara się odkryć mordercę swego starszego brata, który został brutalnie zamordowany jeszcze w czasach, gdy nikt nie wspominał nawet o pogromach Żydów. 

W swej wędrówce główny bohater przemierza niemal cały półwysep Iberyjski, docierając aż do Gibraltaru. Na swej drodze spotyka zarówno ludzi dobrych, jak i złych, bezinteresownych i pomocnych oraz nikczemnych, zepsutych do szpiku kości. I nie ma tu znaczenia wyznanie danego człowieka. Jeden katolicki mnich może okazać się okrutnikiem i sadystą, a inny człowiekiem prawdziwej wiary i współczucia. Podobnie nie wybiela autor Żydów, mimo że pokazani zostali w głównej mierze jako ofiary ówczesnych czasów.

Jonasz dopiero po wielu latach imania się różnych zajęć odkrył, że jego prawdziwym powołaniem jest medycyna. O tym rozdziale jego życia opowiada jedynie druga połowa książki i muszę przyznać, że naprawdę fascynujące jest spojrzenie na średniowieczną wiedzę na temat ciała i zdrowia człowieka, którą przedstawił autor. Próby zdiagnozowania chorób, współcześnie doskonale już znanych, oraz zwykły ludzki pęd do wiedzy stały wielokrotnie w sprzeczności z naukami ówczesnego Kościoła, surowo zabraniającego np. przeprowadzania sekcji. Gordon nie szczędzi nam widoków dzieci zarażonych syfilisem przez rodziców, czy starców dogorywających w gorączkowej malignie w przyprawiających barłogach. Aż chciałoby się rzec, witajcie w średniowieczu…

Interesujące było także spojrzenie na Izabelę Kastylijską oraz wydany przez nią edykt nakazujący Żydom opuszczenie królestwa oczami tych ostatnich. Podczas lektury „Przysięgi królowej” C.H. Gortnera miałam okazję zobaczyć władczynię, która musi podjąć trudną decyzję, której efektem będzie wypędzenie tysięcy wiernych jej do tej pory poddanych. W krótkiej scenie, w jakiej pojawia się w „Medicusie z Saragossy” nie ma ona w sobie nic z wrażliwej królowej, widzimy raczej zaciekłą katoliczkę, nie mającą w sobie żadnego współczucia dla wyznawców innej religii. I właśnie tak musiała się jawić ludziom, którzy jednym jej podpisem zostali skazani na wygnanie i okrutne reperkusje.

Polski tytuł może sugerować, że książka stanowi kontynuację „Medicusa”, najsłynniejszej powieści Noah Gordona. Nic bardziej mylnego, są to pozycje całkowicie niezależne, a łączy je jedynie fakt, że główni bohaterowie są z pochodzenia Żydami i odkrywają swoje powołanie w sztuce lekarskiej. Oryginalny tytuł („The Last Jew”) znacznie lepiej oddaje przy tym ducha powieści oraz poczucia wyobcowania Jonasza, który podczas swojej wędrówki wielokrotnie odnosił wrażenie, że jest właśnie ostatnim potomkiem swego narodu nie tylko w Hiszpanii, ale i na świecie.

Podsumowując, nie jest to może powieść tak zachwycająca jak wspomniany już wcześniej „Medicus”, jednak zdecydowanie warta jest polecenia. Autor czaruje czytelnika opisem czasów, które niewiele miały wspólnego z malowniczością, a toczone były przez nienawiść i ciemnotę. Mimo to łatwo ulec zarówno ich czarowi, jak i prozie Noah Gordona. Serdecznie polecam.

Za egzemplarz książki do recenzji serdecznie dziękuję Wydawnictwu Książnica, wchodzącemu w skład Grupy Wydawniczej Publicat

Książkę przeczytałam w ramach wyzwania Blackout.