Cienie i blaski współpracy recenzenckiej

Na temat współprac recenzenckich powiedziano wiele, a kłócono się jeszcze więcej. To temat-rzeka, jak dotąd niewyczerpany i ciągle wzbudzający wiele kontrowersji.

Większość osób prowadzących książkowego bloga ma na swoim koncie współpracę z wydawnictwami lub portalami – stałą bądź też jednorazową (z pewnością dotyczy to także blogów o innej tematyce, ale akurat osobiście poruszam się jedynie po blogosferze związanej z literaturą i tylko o niej mogę się wypowiedzieć z sensem). Niektórzy dążą do nawiązania takiej współpracy za wszelką cenę, dla innych jest to przyjemny dodatek do prowadzonej przez siebie działalności. To sprawa indywidualna, więc ile osób, tyle punktów widzenia tej kwestii.

Zalety i wady nawiązania współpracy z wydawnictwem

Chyba najoczywistszą zaletą jest możliwość otrzymywania darmowych egzemplarzy książek. W tym momencie z pewnością część z Was zazgrzyta zębami, że w końcu nie otrzymujemy ich tak całkowicie za darmo, że ich przeczytanie i napisanie opinii to praca, która wymaga wynagrodzenia. Innymi słowy, pojawia się stały punkt sporny, czy bloger powinien otrzymywać wynagrodzenie za pisane przez siebie recenzje. To akurat temat na dłuższą dyskusję i niekoniecznie na tym chciałabym się dzisiaj skupić. Nie da się jednak ukryć, że gdyby nie nawiązanie współpracy, często nie mielibyśmy okazji do przeczytania wielu książek, zwłaszcza nowości – gdy wchodzę do księgarni ceny mnie porażają. Tak, istnieją biblioteki, owszem, można poszperać na półkach u znajomych, ale to jednak nie to samo, co przeczytanie własnej książki w dniu premiery albo jeszcze przed nią.

Ponadto bardzo często dzięki nawiązaniu współpracy w nasze ręce wpada egzemplarz książki w dniu jej premiery, a czasem nawet tydzień lub dwa przed nią. Wiele wydawnictw ułatwia także kontakt z niektórymi pisarzami, co także jest bardzo miłym akcentem.

Niestety niektórzy (zarówno blogerzy, jak i czytelnicy) wychodzą z założenia, że nawiązanie współpracy z wydawnictwem wymusza wpadanie w zachwyt i wartość merytoryczna recenzji takich „darmowych książek” znacząco spada. Innymi słowy – jeśli piszesz w superlatywach o powieści, którą otrzymałeś od wydawnictwa, to z pewnością popełniasz cukrowatą laurkę i jesteś wazeliniarzem. Nie da się ukryć, że nie dzieje się tak bez powodu. Część blogerów, zwłaszcza tych młodych i początkujących, boi się skrytykować otrzymaną książkę w obawie przed zerwaniem współpracy. I w ten sposób toczy się błędne koło, którego ofiarą padają ci piszący szczerze. 

Prywatne zachwyty i psioczenie

Kącik z książką powstał blisko trzy lata temu, w tym czasie nawiązałam współpracę z wieloma wydawnictwami, portalami i agencjami reklamowymi. Część z nich była tymczasowa, inne trwają bez zgrzytów niemal od początku mojej działalności w blogosferze, jeszcze inne wygasły samoistnie bądź zakończyłam je, bo okazało się, że mam z daną instytucją odmienny punkt widzenia na niektóre sprawy.

Dzisiaj chciałabym podzielić się z Wami moimi przemyśleniami, tym co mnie w owych kontaktach urzekło oraz tym co zirytowało. Nie będę szafowała nazwami ani nazwiskami, osoby zainteresowane (o ile to przeczytają) z pewnością rozpoznają się w niektórych punktach.

Doceniam:

• Traktowanie mnie jak człowieka, a nie maszynkę do pisania tekstów. Uwielbiam podejście osób odpowiedzialnych za kontakt z recenzentami w niektórych wydawnictwach i portalach – wiadomości, które są skierowane bezpośrednio do mnie, a nie do szerokiego grona anonimowych osób (zaczynających się najczęściej „Drogi blogerze/blogerko”), wymianę wrażeń z lektury, czasem prywatne żarciki.
• Odpowiadanie na maile, zwłaszcza po wysłaniu przeze mnie tekstu lub linków. Rozumiem, że wszyscy jesteśmy zajęci, ale dzięki zwykłemu „Dziękuję za tekst” mam pewność, że moja wiadomość nie trafiła do spamu.
• Czytanie mojego bloga i informowanie mnie o tym w stylu „Dzisiaj zajrzałem na Pani stronę i naprawdę spodobał mi się tekst o…”. Od razu człowiekowi wyskakuje banan na twarzy.
• Przyjęcie na klatę negatywnej recenzji książki i nie obrażanie się za nią.

Nie lubię:

• Wiadomości pisanych hurtowo do nie wiadomo jakiej ilości osób. I nie chodzi tu wcale o propozycję zrecenzowania danej książki, bo to nie jest dla mnie problem. Przykładowa sytuacja sprzed kilku dni: otrzymałam wiadomość od pewnej pani z wydawnictwa X, w której prosi, by wiadomości do niej zawsze podpisywać imieniem i nazwiskiem, a nie pseudonimem z bloga. Dla mnie to oczywiste, robię tak od zawsze, a poza tym bloga też piszę pod swoim nazwiskiem, więc o co kaman?
• Bałaganu, bo nie wiem, jak inaczej nazwać sytuację, gdy co kilka dni otrzymuję od jednego wydawnictwa propozycję tej samej książki do recenzji i to od różnych osób. Na każdą odpowiadam twierdząco, zwracając uwagę, że już pani X i pan Y pisali do mnie w tej sprawie, po czym mija miesiąc, a żaden egzemplarz do mnie nie dotarł.
• Wysyłania książek listem zwykłym, mimo że za każdym razem proszę o przesyłkę poleconą lub paczkę. Nie jest to moje widzimisę - połowa zwykłych listów ginie gdzieś po drodze... (o moich przygodach z Pocztą Polską pisałam tutaj).
• Wymagania, by moje teksty pojawiały się również na pierdylionie innych stron. Zawsze wrzucam fragmenty na Lubimy Czytać, ale jak raz dostałam wiadomość, w której pewien pan żądał umieszczenia ich na 8 (słownie ośmiu) wymienionych stronach, to ciśnienie lekko mi się podniosło. Swoją drogą, nie wiem, czy odpowiedzialni za promocję ludzie są świadomi tego, że pozycjonowanie takich tekstów spada, a poza tym sama nie lubię wszędzie natykać się na dokładnie te same recenzje.
• Żądania ode mnie umieszczania na stronie banerów lub zapowiedzi. I to dosłownie żądania w formie „proszę zrobić to i to do dnia tego i tego”. Na szczęście zdarzyło się raz i po dość gwałtownej reakcji z mojej strony więcej się nie powtórzyło. Wiele wydawnictw zgłasza się z prośbą o udostępnienie czegoś, wtedy najczęściej uprzejmie informuję, że takich treści nie zamieszczam, natomiast forma rozkazująca jest dla mnie niedopuszczalna i niekulturalna.

Pomimo pewnych zgrzytów jestem bardzo zadowolona z obecnej formy współpracy, zawsze mogę wybrać dokładnie to, co mnie interesuje, pisać w formie, jaka mi odpowiada, a na koniec podzielić się wrażeniami. Mam szczęście, że zwykle trafiam na otwartych ludzi, dla których książki to nie tylko praca, ale i pasja. A jakie są Wasze doświadczenia w tej kwestii?