"I nie było już nikogo" Agatha Christie

Dawno, dawno temu poznałam jeden z najlepszych kryminałów, jakie wyszły spod pióra królowej gatunku, Agathy Christie. „Dziesięciu Murzynków” skrywało nie tylko świetnie skrojoną intrygę, ale również tak dużą dawkę niepewności i napięcia, że wyryło mi się w pamięci najbardziej ze wszystkich jej powieści.

Znacznie popularniejsza jest wersja „I nie było już nikogo”, politycznie znacznie poprawniejsza – co ciekawe pod zmienionym, znacznie bardziej poprawnym politycznie, tytułem pojawiła się po raz pierwszy już w 1940 roku. Gdy przyszło do odświeżenia lektury, trafiłam więc na wersję „żołnierską”, w innym rzecz jasna tłumaczeniu i z innym wierszykiem przewodnim (obydwa znajdziecie poniżej).

Akcja powieści toczy się na niewielkiej Wyspie Żołnierzyków, kupionej przez niejakiego pana Owena. Przybywa na nią dziesięć osób, każda zwabiona pod innym pretekstem – jedni w charakterze gości, inni jako nowi pracownicy. Na miejscu okazuje się jednak, że właścicieli nie ma, a powrót na stały ląd jest niemożliwy, ponieważ na wyspie nie ma żadnej łodzi. W swoich pokojach każdy znajduje oprawiony w ramkę dziecięcy (ale jakże makabryczny) wierszyk o dziesięciu, kolejno ginących żołnierzykach. Ot, ciekawostka, zwłaszcza biorąc pod uwagę nazwę wyspy. Zabawa i dobry humor kończą się, gdy podczas kolacji gości wita tajemniczy głos oskarżający każdego o popełnioną przed laty zbrodnię, która nie została ukarana, a chwilę później jeden z mężczyzn pada na ziemię martwy.

W większości powieści Agathy Christie mamy do czynienia z morderstwem, którego rozwiązaniem zajmuje się błyskotliwy detektyw mniej (panna Marple) lub bardziej (Herculer Poirot) oficjalnie. W przypadku tej książki sprawa przedstawia się zupełnie inaczej. Mamy grono osób zamkniętych na niewielkim obszarze, a każda z nich ma na swoim sumieniu śmierć drugiego człowieka. Nie są to mordercy w ścisłym tego słowa znaczeniu, nikt nie został też pociągnięty do odpowiedzialności karnej, jednak nie da się podważyć faktu, że ktoś przez nich zginął, a ich stan ich moralności stoi pod dużym znakiem zapytania.

Pierwsza śmierć nie jest też jedyną, atmosfera strachu i niepewności narasta z każdą stroną, mnożą się też pytania. Kto jest mordercą? Kto będzie następny? Czy na wyspie kryje się ktoś jeszcze, czy też sprawcą jest jeden z gości? Przyznaję bez bicia, że gdyby nie wyjaśnienie na samym końcu książki, nigdy nie wpadłabym na rozwiązanie, chociaż do ostatniej chwili próbowałam wytypować winnego. Nie udało się, kolejny punkt dla autorki.

Dlatego, jeśli jeszcze nie odwiedziliście Wyspy Żołnieżyków (alias Murzynków), nie czekajcie dłużej. Gorąco polecam udać się tam, ale tylko w charakterze czytelnika.

********************

Zgodnie z powyższą zapowiedzią prezentuję urocze wierszyki, które pojawiły się w obydwu wersjach książki:

„Dziesięciu Murzynków”

Dziesięć małych Murzyniątek jadło obiad w Murzyniewie,

Wtem się jedno zakrztusiło – i zostało tylko dziewięć.

Dziewięć małych Murzyniątek poszło spać o nocnej rosie,

Ale jedno z nich zaspało – i zostało tylko osiem.

Rzekło osiem Murzyniątek: Ach, ten Devon - to jest Eden,

Jedno z nich się osiedliło – i zostało tylko siedem.

Siedem małych Murzyniątek chciało drwa do kuchni znieść;

Jedno się rąbnęło w głowę – i zostało tylko sześć.

Sześć malutkich Murzyniątek na miód słodki miało chęć,

Jedno z nich ukłuła pszczółka – i zostało tylko pięć.

Pięć malutkich Murzyniątek adwokackiej chce kariery.

Jedno się odziało w togę – i zostały tylko cztery.

Cztery małe Murzyniątka brzegiem morza sobie szły,

Jedno połknął śledź czerwony – i zostały tylko trzy.

Trzy malutkie Murzyniątka poszły w las pewnego dnia;

Jedno poturbował niedźwiedź – i zostały tylko dwa.

Dwu malutkim Murzyniątkom w słońcu minki coraz rzedną...

Jedno zmarło z porażenia – i zostało tylko jedno.

Jedno małe Murzyniątko poszło teraz w cichy kątek,

Gdzie się z żalu powiesiło –  ot, i koniec Murzyniątek.

(tłum. Włodzimierz Lewik)

„Dziesięciu żołnierzyków”

Raz dziesięciu żołnierzyków pyszny obiad zajadało.

Nagle jeden się zakrztusił - i dziewięciu pozostało.

Tych dziewięciu żołnierzyków tak wieczorem balowało,

Że aż rano jeden zaspał - ośmiu tylko pozostało.

Ośmiu dziarskich żołnierzyków po Devonie wędrowało.

Jeden zostać chciał na zawsze... No i właśnie tak się stało.

Siedmiu żołnierzyków zimą do kominka drwa rąbało.

Jeden zaciął się siekierą - sześciu tylko pozostało.

Sześciu wkrótce znęcił miodek. Gdy go z ula podbierali,

Pszczoła ukuła jednego - i tylko w piątkę zostali.

Pięciu sprytnych żołnierzyków w prawie robić chce karierę.

Jeden już przymierzył togę - i zostało tylko czterech.

Czterech dzielnych żołnierzyków raz po morzu żeglowało.

Gdy wychynął śledź czerwony, zjadł jednego - trzech zostało.

Trójka miłych żołnierzyków Zoo sobie raz zwiedzała.

Gdy jednego ścisnął niedźwiedź, dwójka tylko pozostała.

Dwóch się w słonku wygrzewało pod błękitnym czystym niebem,

Ale słońce tak przypiekło, że pozostał tylko jeden.

A ten jeden, ten ostatni, tak się przejął dolą srogą,

Że aż z żalu się powiesił i nie było już nikogo.