"Życie i śmierć Anny Boleyn" Eric Ives

Życie i śmierć Anny Boleyn, Eric Ives
Astra, 2012

Anna Boleyn to najbardziej kontrowersyjna i demonizowana żona Henryka VIII. To na nią spycha się odpowiedzialność za rewolucję, która wywróciła porządek rzeczy w Anglii do góry nogami oraz odseparowanie kraju od Watykanu i papieża.

W powszechnym mniemaniu Anna jawi się najczęściej jako pozbawiona skrupułów, wyrachowana i wyuzdana intrygantka, która wodząc Henryka za nos, zmusiła go do pozbycia się pierwszej żony, a następnie – gdy osiągnęła swój cel i została koronowaną władczynią – dopuściła się wielokrotnej zdrady, sypiając nawet ze swoim bratem. Pomawiano ją o stosowanie czarów, o spiskowanie na rzecz Francji, niszczenie klasztorów, jednym słowem o wszystko co złe. W najlepszym razie była marionetką w rękach swojej chciwej i żądnej władzy rodziny, w najgorszym złem wcielonym.

Jednak kiedy weźmiemy pod uwagę fakt, że to właśnie dla niej Henryk VIII przez kilka długich lat toczył prawdziwą batalię z całą niemalże Europą, na czele z Hiszpanią i Watykanem, że to właśnie dla niej zerwał z tradycją i zrewolucjonizował cały kraj, nie można wątpić, że Anna Boleyn była kobietą naprawdę niezwykłą. Przez jednych kochaną i podziwianą, przez innych znienawidzoną i to głównie jej wrogom zawdzięczamy taki, a nie inny obraz jej postaci. Po skazującym wyroku i śmierci na szafocie nie tylko nie wypadało, ale wręcz niebezpiecznym było popieranie byłej królowej bądź wyrażanie się o niej z szacunkiem i uznaniem, poddawało to bowiem w wątpliwość słuszność decyzji króla, który zezwolił na jej egzekucję.

Henryk VIII Tudor i Anna Boleyn (źródło)

„Życie i śmierć Anny Boleyn” to najpełniejsza i najbardziej obiektywna biografia drugiej żony Henryka VIII, jaka dotychczas ukazała się nie tylko na rynku polskim, ale śmiem twierdzić, że również światowym. Jej autorem jest brytyjski historyk Eric Ives, profesor wydziału Historii Anglii Uniwersytetu w Birmingham i wybitny znawca dynastii Tudorów. Poza niniejszą pozycją, napisał również inne prace na temat  epoki Tudorów, choć jak sam wielokrotnie przyznawał to właśnie postać Anny Boleyn najbardziej go intrygowała. Efektem tej fascynacji jest właśnie biografia, do której materiały zbierał latami, wdając się przy okazji w zażartą polemikę z innymi historykami, m.in. Rethą Wernicke, na temat teorii dotyczących życia i okoliczności śmierci królowej.

Książka została podzielona na cztery części. „Pochodzenie i początki” przedstawia krótką historię rodu Boleynów oraz ich koneksji. Okazuje się, że współczesna krytyka pochodzenia Anny jest zupełnie nieuzasadniona, była bowiem lepiej urodzona niż Jane Seymour, Katarzyna Howard i Katarzyna Parr. Niewiadomą jest za to data urodzin całego rodzeństwa Boleynów, rozważaniom na ten temat autor również poświęca chwilę, podobnie nad pobytowi Anny na dworze francuskim oraz romansowi jej siostry Marii z Henrykiem VIII.

„Trudne narzeczeństwo” obejmuje okres, w którym Henryk dążył do unieważnienia małżeństwa z Katarzyną Aragońską, a następnie do powszechnego uznania legalności swojego związku z Anną. Kończą go narodziny i chrzciny ich jedynego dziecka, Elżbiety I. Część trzecia „Anna – królowa” najbliżej przybliża postać królowej, jej przekonania religijne, fascynację sztuką, czemu dała wyraz będąc mecenasem różnorakich artystów. Natomiast „Zniszczone małżeństwo”, jak można się domyślać, przedstawia ostatnie miesiące jej życia, gwałtowny i zaskakujący upadek, sfingowany proces oraz ostatecznie śmierć.

Eric Ives nakreśla nie tylko bardzo precyzyjny obraz Anny Boleyn, ale również – a może przede wszystkim – umiejscawia jej wszelkie działania na tle wnikliwej analizy ówczesnej sytuacji politycznej i społecznej. Snując teorie na temat motywów postępowania Anny oraz rozprawiając się z niektórymi nadal pokutującymi na jej temat błędnymi przekonaniami, autor podpiera się logicznymi wywodami bądź przytacza istotne, choć czasem dziwnie przemilczane źródła.

Księżniczka Elżbieta Tudor w wieku 13 lat,
córka Anny Boleyn i Henryka VIII (źródło)

Bardzo dużym plusem książki jest jej wspaniała szata graficzna, poczynając od twardej okładki w obwolucie, na którym widnieje jeden z wizerunków Anny Boleyn autorstwa nieznanego malarza, a na liczącej blisko czterdzieści stron wkładce z ilustracjami, zdjęciami i przedrukami portretów. Znajdują się w niej nie tylko liczne podobizny samej Anny i związanych z nią osób, w tym widoczny powyżej cudowny obraz przedstawiający młodziutką Elżbietę I, ale również fotografie przedstawiające zachowane po Annie pamiątki, m.in. księgi opatrzone jej własnoręcznym podpisem.

Jestem absolutnie zachwycona tą pozycją, która śmiało dorównuje słynnej pracy Davida Starkeya Królowe. Sześć żon Henryka VIII. Jest to biografia rzetelna, merytoryczna, a jednocześnie fascynująca, obowiązkowa dla wszystkich zainteresowanych dynastią Tudorów.

Za egzemplarz książki do recenzji serdecznie dziękuję księgarni Bonito.pl